പരിശുദ്ധ ഖുര്‍ആനില്‍ അല്ലാഹു ഇഹലോകത്തും പരലോകത്തും ഭയഖേദങ്ങളില്ലാത്തവരെപ്പറ്റി പല സൂക്തങ്ങളിലായി വിവരിച്ചിട്ടുണ്ട്: 

അറിയുക, സത്യവിശ്വാസം കൈക്കൊള്ളുകയും അതിസൂക്ഷ്മ ജീവിതം നയിക്കുകയും ചെയ്ത അല്ലാഹുവിന്റെ മിത്രങ്ങളുണ്ടല്ലൊ. അവര്‍ക്ക് യാതൊരു ഭയപ്പാടും ദുഖമുണ്ടാക്കുന്നതല്ല. ഭൗതിക ജീവിതത്തിലും  പരലോകത്തും അവര്‍ക്ക് ശുഭവാര്‍ത്തയാണുണ്ടാവുക. അല്ലാഹുവിന്റെ വചനങ്ങള്‍ക്ക് ഭേദഗതിയുണ്ടാവില്ല. അതത്രെ മഹാവിജയം (സൂറത്തു യൂനുസ് 62, 63, 64). 

അല്ലാഹു തന്റെ ഇഷ്ടദാസന്മാര്‍ക്ക് ഇഹത്തില്‍ അധികരിച്ച ഐശ്വര്യങ്ങളും പരത്തില്‍ അനന്തമായ സൗഭാഗ്യങ്ങളുമുണ്ടെന്ന് സന്തോഷവാര്‍ത്ത അറിയിക്കുന്നുണ്ട്. സത്യനിഷേധികള്‍ക്ക് കടുത്ത ശിക്ഷകളുണ്ടെന്ന് താക്കീത് ചെയ്യുന്നുമുണ്ട്. സുവിശേഷങ്ങളും താക്കീതുകളും പ്രവാചകന്മാര്‍ മുഖേനയാണ് അല്ലാഹു അവതരിപ്പിക്കുന്നത്. 

അല്ലാഹു പറയുന്നു: ശുഭവാര്‍ത്താ വാഹകരും താക്കീതു നല്‍കുന്നവരും മാത്രമായാണു നാം ദൂതന്മാരെ നിയോഗക്കാറുള്ളത്. അതിനാല്‍ സത്യവിശ്വാസം കൈക്കൊള്ളുകയും സല്‍ക്കര്‍മ്മങ്ങളനുഷ്ഠിക്കുകയും ചെയ്തവര്‍ക്ക് ദുഖിക്കുകയോ ഭയപ്പെടുകയോ ചെയ്യേണ്ടതില്ല. നമ്മുടെ ദൃഷ്ടാന്തങ്ങള്‍ വ്യാജമാക്കിയിരുന്നവരെ അവരുടെ ധിക്കാരം കാരണമായി ശിക്ഷ പിടികൂടുന്നതായിരിക്കും (ഖുര്‍ആന്‍, സൂറത്തുല്‍ അന്‍ആം 48, 49).

യഥാര്‍ത്ഥ സത്യവിശ്വാസികള്‍ക്ക് മാലാഖമാര്‍ പോലും സന്തോഷദായകമായ അറിയിപ്പ് നല്‍കുമെന്ന് ഖുര്‍ആന്‍ വ്യക്തമാക്കുന്നുണ്ട്: ഞങ്ങളുടെ നാഥന്‍ അല്ലാഹുവാണ് എന്ന് പ്രഖ്യാപിക്കുകയും ആ നിലപാടില്‍ ഋജുവായി നിലകൊള്ളുകയും ചെയ്തവരിലേക്ക് മരണസമയം മലക്കുകള്‍ ഇറങ്ങിവന്ന് ഇങ്ങനെ ശുഭവാര്‍ത്തയറിയിക്കും

 'നിങ്ങള്‍ ഭയപ്പെടുകയോ ദുഖിക്കുകയോ അരുത്. നിങ്ങള്‍ക്കുള്ള വാഗ്ദത്ത സ്വര്‍ഗം കൊണ്ട് സന്തുഷ്ടരായിക്കൊള്ളുക. ഐഹിക ജീവിതത്തിലും പരലോകത്തും നിങ്ങളുടെ സംരക്ഷകരാണ് ഞങ്ങള്‍. പരലോകത്ത് നിങ്ങള്‍ അഭിലഷിക്കുന്നതും ആവശ്യപ്പെടുന്നതുമത്രയും ഉണ്ട്. ഏറെ മാപ്പരുളുന്നവനും കരുണാമയനുമായവന്റെ ആതിഥ്യമത്രേ അത്' (സൂറത്തു ഫുസ്സ്വിലാത്ത് 30, 31, 32). 

മാത്രമല്ല അന്ത്യനാളില്‍ അല്ലാഹു വിളിച്ചുപറയും: സത്യവിശ്വാസം കൈക്കൊള്ളുകയും കീഴ്‌പ്പെട്ട് ജീവിക്കുകയും ചെയ്തിരുന്ന എന്റെ അടിമകളേ, നിങ്ങള്‍ക്കിന്ന് ഒരുവിധ ഭയവും സങ്കടവും വേണ്ടതില്ല. നിങ്ങളും ഇണകളും ആഹ്ലാദ നിര്‍ഭരരായി സ്വര്‍ഗപ്രാപ്തരായിക്കൊള്ളുക (ഖുര്‍ആന്‍, സൂറത്തുസ്സുഖ്‌റുഫ് 68, 69, 70). 

വേര്‍പിരിയുന്ന ഐഹിക ലോകത്തേക്കാള്‍ പുല്‍കാനിരിക്കുന്ന പാരത്രിക ലോകം അത്യുത്തമമെന്ന നിര്‍ഭയത്വം ഉറപ്പു നല്‍കിക്കൊണ്ടുള്ള ആശ്വാസവാര്‍ത്തയാണ് അല്ലാഹു ഖിയാമത്ത് നാളില്‍ നല്‍കുന്നത്. ഈ വിളിയാളം കേട്ട് ഇതിന് അര്‍ഹരല്ലാത്തവര്‍ പോലും അക്കൂട്ടത്തില്‍പ്പെടാന്‍ ആശിച്ചുപോവുന്നതായിരിക്കും.

സ്വര്‍ഗസ്ഥരാവുന്ന സത്യവിശ്വാസികളുടെ സുഖസൗകര്യങ്ങളും വിശേഷങ്ങളും അല്ലാഹു വിവരിക്കുന്നുണ്ട്: ശാശ്വത നിവാസത്തിനുള്ള സ്വര്‍ഗീയാരാമങ്ങളില്‍ അവര്‍ പ്രവേശിക്കുന്നതും സ്വര്‍ണവളകളും മുത്തും അണിയിക്കപ്പെടുന്നതുമാണ്. അതില്‍ അവരുടെ ഉടയാടകള്‍ പട്ടായിരിക്കും. അവര്‍ ഇങ്ങനെ പറയുന്നതാണ് 

'ഞങ്ങളില്‍ നിന്ന് ദുഖം നിഷ്‌കാസനം ചെയ്ത അല്ലാഹുവിന്നത്രെ സ്‌തോത്രങ്ങളഖിലവും. ഞങ്ങളുടെ നാഥന്‍ ഏറെ പൊറുക്കുന്നവനും പ്രതിഫലം നല്‍കുന്നവനും തന്നെയത്രെ. ശാശ്വതനിവാസത്തിനുള്ള ഈ ഗേഹത്തില്‍ തന്റെ ഔദാര്യത്താല്‍ അവന്‍ ഞങ്ങളെ അധിവസിപ്പിച്ചിരിക്കുകയാണ്. ഒരുവിധ ബുദ്ധിമുട്ടും ക്ഷീണവും ഞങ്ങളെ തീണ്ടുകയേയില്ല' (ഖുര്‍ആന്‍, സൂറത്തു ഫാത്വിര്‍ 33, 34, 35).

ഭയവും ദുഖവുമില്ലാത്ത കൂട്ടരെ അല്ലാഹു ഖുര്‍ആനിലൂടെ നിര്‍ണയിച്ചുപ്പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്: അല്ലാഹുവിലും അന്ത്യനാളിലും വിശ്വസിക്കുകയും സല്‍ക്കര്‍മ്മങ്ങളനുവര്‍ത്തിക്കുകയും ചെയ്തവര്‍ക്ക് അര്‍ഹിക്കുന്ന പ്രതിഫലം അല്ലാഹുവിങ്കലുണ്ട്. അവര്‍ക്ക് ഭയപ്പെടുകയോ ദുഖിക്കുകയോ ചെയ്യേണ്ടിവരില്ല (സൂറത്തു ബഖറ 62). 

ഇസ്ലാം മതം അനുശാസിക്കും പ്രകാരം ജീവിച്ചവര്‍ക്കാണ് ഇഹപര നിര്‍ഭയത്വം ലഭിക്കുന്നത്. അല്ലാഹു പറയുന്നു: എന്റെയടുത്തുനിന്നുള്ള വല്ല മാര്‍ഗദര്‍ശനവും നിങ്ങള്‍ക്ക് വന്നെത്തുകയും അതാരെങ്കിലും പിന്തുടരുകയും ചെയ്യുന്നുവോ അവര്‍ ഭയപ്പെടുകയോ ദുഖിക്കുകയോ ചെയ്യേണ്ടിവരില്ല (ഖുര്‍ആന്‍, സൂറത്തുല്‍ ബഖറ 38). 

എന്റെ മാര്‍ഗദര്‍ശനം ആരത് അനുധാവനം ചെയ്യുന്നുവോ അവര്‍ മാര്‍ഗഭ്രഷ്ടരോ ഭാഗ്യശൂന്യരോ ആയിത്തീരില്ല (സൂറത്തു ത്വാഹാ 12123).

ഭയപ്പാടും ഖേദങ്ങളുമേല്‍ക്കാത്ത ഈ അനുഗ്രഹീത പദവി ലഭിക്കാന്‍ ഒരു വിശ്വാസി പ്രഥമമായി ചെയ്യേണ്ടത് അല്ലാഹു കല്‍പ്പിച്ച നിര്‍ബന്ധിത ആരാധനാ കര്‍മ്മങ്ങള്‍ മുറപോലെ നിര്‍വ്വഹിക്കലാണ്. അല്ലാഹു പറയുന്നു: സത്യവിശ്വാസം കൈക്കൊള്ളുകയും സല്‍ക്കര്‍മ്മങ്ങളനുഷ്ഠിക്കുകയും നമസ്‌ക്കാരം യഥാവിധി നിലനിര്‍ത്തുകയും സക്കാത്ത് നല്‍കുകയും ചെയ്യുന്നവര്‍ക്ക് തങ്ങളുടെ പ്രതിഫലം അല്ലാഹുവിങ്കലുണ്ടായിരിക്കും. അവര്‍ക്ക് ദുഖമോ ഭയപ്പാടോ ഉണ്ടാവില്ല (ഖുര്‍ആന്‍, സൂറത്തുല്‍ ബഖറ 277). 

ദാനധര്‍മ്മം ചെയ്യുന്നവര്‍ക്കും പേടിക്കാനോ ദുഖിക്കാനോ ഇല്ല: രാപ്പകലന്തരമന്യേ രഹസ്യമായും പരസ്യമായും സ്വധനം ചെലവു ചെയ്യുന്നവര്‍ക്ക് തങ്ങളുടെ പ്രതിഫലം അല്ലാഹുവിങ്കലുണ്ട്. ഭയപ്പാടോ ദുഖമോ അവര്‍ക്കുണ്ടാവില്ല (സൂറത്തുല്‍ ബഖറ 274). 

സല്‍വൃത്തരായ വിശ്വാസികള്‍ക്ക് മനസമാധാനവും സ്വസ്ഥതയും നല്‍കുമെന്ന് അല്ലാഹു സുവിശേഷം അറിയിക്കുന്നുണ്ട്: സുകൃതം ചെയ്ത് ആരൊരാള്‍ സ്വന്തത്തെ അല്ലാഹുവിന് കീഴ്‌പ്പെടുത്തിയോ അവന്ന് തന്റെ നാഥങ്കല്‍ കൂലിയുണ്ട്. അത്തരക്കാര്‍ക്ക് യാതൊന്നും ഭയപ്പെടാനോ ദുഖിക്കാനോ ഇല്ല (സൂറത്തുല്‍ ബഖറ 112). 

ആരാധനകളില്‍ കൃത്യതയും സുക്ഷ്മതയും പുലര്‍ത്തി ഇടപാടുകളും സമ്പര്‍ക്കങ്ങളും സുതാര്യമാക്കിയാല്‍ ഇരുലോകത്തും വിജയമുറപ്പിക്കാം. അല്ലാഹു പറയുന്നു: ഞങ്ങളുടെ രക്ഷിതാവ് അല്ലാഹുവാണെന്ന് പ്രഖ്യാപിക്കുകയും ശേഷം ഋജുവായി നിലക്കൊള്ളുകയും ചെയ്തവര്‍ക്ക് ഒട്ടുമേ ഭയപ്പാട് വേണ്ട. അവര്‍ ദുഖിക്കേണ്ടി വരികയുമില്ല. സ്വര്‍ഗക്കാരാണവര്‍. തങ്ങളനുവര്‍ത്തിച്ചിരുന്ന സുകൃതങ്ങള്‍ക്കു പ്രതിഫലമായി അവരതില്‍ ശാശ്വതവാസികളായിരിക്കും (സൂറത്തു അഹ്ഖാഫ് 13, 14). 

അല്ലാഹുവിന്റെ കല്‍പനകള്‍ അനുസരിച്ചും നിരോധനങ്ങള്‍ വെടിഞ്ഞും വാക്കിലും പ്രവര്‍ത്തിയിലും നന്മ മാത്രമേ കൊണ്ടുവരാവൂമെന്നാണ് പ്രവാചകര്‍ മുഹമ്മദ് നബി (സ്വ)യുടെ സാരോപദേശം. ഒരിക്കല്‍ സ്വഹാബികളിലൊരാള്‍ നബി (സ്വ)യോട് ചോദിച്ചു: അല്ലാഹുവിന്റെ തിരുദൂതരേ, ഞാന്‍ ഏത് കാര്യമാണ് മുറുകെ പിടിക്കേണ്ടത്? നബി (സ്വ) അരുളി: എന്റെ നാഥന്‍ അല്ലാഹുവാണെന്ന് പറഞ്ഞ് ചൊവ്വായ വഴിയില്‍ അടിയുറച്ചുനില്‍ക്കുക (ഹദീസ് തുര്‍മുദി 2410). 

മറ്റുള്ളവരോട് സ്‌നേഹത്തോടെയും സഹിഷ്ണുതയോടെയും ഇടപഴകുന്നവര്‍ക്ക് ഹൃദയവിശാലതയും ഇരുലോകജയവും നിര്‍ഭയത്വവും പ്രതീക്ഷിക്കാം. നബി (സ്വ) പറയുന്നു: അല്ലാഹുവിന്റ അടിമകളില്‍ ഒരു കൂട്ടരുണ്ട്. അവര്‍ നബിമാരുമല്ല. രക്തസാക്ഷികളുമല്ല. പക്ഷേ, അന്ത്യനാളില്‍ അവരുടെ ആ സ്ഥാനത്തിന് നബിമാരും രക്തസാക്ഷികളും കൊതിക്കും. സ്വഹാബികള്‍ ചോദിച്ചു: അവര്‍ ആരാണ് നബിയേ.. പറഞ്ഞുതന്നാലും. നബി (സ്വ) പറഞ്ഞു: അവര്‍ തമ്മില്‍ ധന ഇടപാടുകളില്ലാതിരിന്നിട്ടും, ബന്ധുക്കള്‍ അല്ലാതിരുന്നിട്ടും അല്ലാഹുവിന്റെ മാര്‍ഗത്തില്‍പരസ്പരം ഇഷ്ടപ്പെട്ടവരാണവര്‍. അല്ലാഹുവാണേ സത്യം, അവരുടെ മുഖം പ്രകാശമായിരിക്കും. അവര്‍ പ്രകാശത്തിലായിരിക്കും. ജനം ഒന്നടങ്കം പേടിച്ചാലും അവര്‍ പേടിക്കുകയില്ല. ജനം ഒന്നടങ്കം ദുഖിച്ചാലും അവര്‍ക്ക് ദുഖിക്കേണ്ടിവരില്ല (ഹദീസ് അബൂദാവൂദ് 3527).

അല്ലാഹു എല്ലാം അറിയുന്നവനാണ്, എല്ലാം കാണുന്നവനാണ്. രഹസ്യവും പരസ്യവും അവനിക്കറിയാം. മറഞ്ഞതും തെളിഞ്ഞതും അവനിക്ക് കാണാം. ഒളിവിലുള്ളതും വെളിയിലുള്ളതും അവനിക്ക് സമം തന്നെ. പരോക്ഷമായതും പ്രത്യക്ഷമായതും അവന്റെ നിയന്ത്രത്തില്‍ തന്നെ. 

'നിശ്ചയം ഭുവന വാനങ്ങളിലെ അദൃശ്യങ്ങളറിയുന്നവനാണ് അല്ലാഹു, ഹൃദയങ്ങളിലുള്ളവയെക്കുറിച്ചും സൂക്ഷ്മജ്ഞാനേ്രത അവന്‍' (ഖുര്‍ആന്‍, സൂറത്തുല്‍ ഫാത്വിര്‍ 38). 'ആകാശത്തോ ഭൂമിയിലോ ഉള്ള യാതൊന്നും അവനു ഗോപ്യമല്ല' (സൂറത്തു ആലു ഇംറാന്‍ 05).

രഹസ്യമായാലും പരസ്യമായാലും സല്‍ക്കര്‍മ്മങ്ങളും സുകൃതങ്ങളും അനുവര്‍ത്തിക്കണമെന്നാണ് സര്‍വ്വജ്ഞനായ അല്ലാഹു കല്‍പ്പിക്കുന്നത്. എന്നാല്‍ ജനങ്ങളുടെ ദൃഷ്ടിയില്‍പ്പെടാതെ സ്വകാര്യമായി ചെയ്യുന്ന ചെയ്തികളാണ് അല്ലാഹു ഏറെ ഇഷ്ടപ്പെടുന്നതും ഏറെ പ്രതിഫലാര്‍ഹമായി നിശ്ചയിച്ചിട്ടുള്ളതും. അല്ലാഹു പറയുന്നു: ധര്‍മ്മങ്ങള്‍ നിങ്ങള്‍ പരസ്യപ്പെടുത്തുന്നുവെങ്കില്‍ നല്ലതു തന്നെ. രഹസ്യമാക്കുകയും ദരിദ്രര്‍ക്ക് നല്‍കുകയുമാണെങ്കില്‍ അത് ഏറ്റവുമുത്തമമായി ഭവിക്കുകയും നിങ്ങളുടെ പാപങ്ങള്‍ പൊറുപ്പിച്ച് കളയുകയും ചെയ്യും. നിങ്ങളുടെ ചെയ്തികളെപ്പറ്റി അല്ലാഹു സൂക്ഷ്മജ്ഞാനിയാകുന്നു (ഖുര്‍ആന്‍, സൂറത്തുല്‍ ബഖറ 271). 

സല്‍പ്രവര്‍ത്തനങ്ങള്‍ പരസ്യമാക്കുന്നതിനേക്കാള്‍ ശ്രേഷ്ഠം രഹസ്യമാക്കലാണെന്നും പരസ്യമാക്കുന്നതില്‍ ജനങ്ങള്‍ക്ക് പ്രചോദനമാവുന്ന രീതിയില്‍ പൊതു ഉപകാരമുണ്ടെങ്കില്‍ അതുമാവാമെന്നുമാണ് മേല്‍ ഖുര്‍ആനിക സൂക്തം വ്യക്തമാക്കുന്നത് (തഫ്‌സീറുല്‍ ഖുര്‍ത്വുബി 3/233, തഫ്‌സീറുത്ത്വബ് രി 5/15, തഫ്‌സീറു ഇബ്‌നു കസീര്‍ 1/701). 

കാരണം പരസ്യമാക്കാത്ത സല്‍ക്കര്‍മ്മങ്ങളാണല്ലൊ കൂടുതല്‍ ആത്മാര്‍ത്ഥമായത്. സല്‍ക്കര്‍മ്മി സൃഷ്ടികളില്‍ നിന്ന് യാതൊരു പ്രതിഫലമോ നന്ദി പ്രകടനമോ പ്രതീക്ഷിക്കുന്നില്ല. മറിച്ച് സ്രഷ്ടാവില്‍ നിന്നുള്ള പ്രതിഫലങ്ങളാണ് ഇഛിക്കുന്നത്. സത്യമത പ്രബോധന പ്രചാരകരായ നബിമാര്‍ ജനങ്ങള്‍ കാണാത്ത രീതിയില്‍ സ്വകാര്യമായി സല്‍കൃത്യങ്ങള്‍ ചെയ്തിരുന്നുവെന്ന് ചരിത്രത്തില്‍ കാണാം. മനുഷ്യവേഷത്തില്‍ അതിഥികളായി വന്ന മലക്കുകളെ ഇബ്രാഹിം നബി (അ) സല്‍ക്കരിച്ചത് പരിശുദ്ധ ഖുര്‍ആന്‍ വിവരിക്കുന്നുണ്ട്: 

ഇബ്രാഹിം നബിയുടെ വിശിഷ്ടാതിഥികളെക്കുറിച്ചുള്ള വൃത്താന്തം താങ്കള്‍ക്ക് ലഭിച്ചുവോ? അവര്‍ തന്റെ സന്നിധിയിലെത്തി സലാം പറഞ്ഞപ്പോള്‍ അദ്ദേഹം പ്രതികരിച്ചു: 'അല്ലാഹുവിന്റെ രക്ഷ നിങ്ങള്‍ക്കുണ്ടാവട്ടെ, അപരിചിതരാണല്ലൊ?' അങ്ങനെയദ്ദേഹം വേഗം സഹധര്‍മിണിയുടെയടുത്ത് ചെന്നു. എന്നിട്ട് തടിച്ച കാളക്കുട്ടിയെ പാകം ചെയ്ത് കൊണ്ടുവന്ന് അവരുടെയടുത്തേക്ക് വെച്ച് കഴിക്കുകയല്ലേ എന്ന് ചോദിച്ചു (സൂറത്തുദ്ദാരിയാത്ത് 24, 25, 26, 27). 

ഇബ്രാഹിം നബി (അ) സല്‍ക്കാരം തയ്യാറാക്കുവാനുള്ള പോക്കുവരവുകള്‍ ആരെയും അറിയിക്കാതെ ചെയ്തിരുന്നെന്ന് പ്രസ്തുത സൂക്തത്തിന്റെ വ്യാഖ്യാനത്തില്‍ ഇമാം ത്വബ്‌രി (റ) വ്യക്തമാക്കുന്നു.

ആയിശ (റ) പറയുന്നു: ഒരു ദിവസം രാത്രി ഉറങ്ങുന്നയിടത്തുനിന്ന് നബി (സ്വ) തങ്ങളെ  കാണാതായി. അന്വേഷിച്ചപ്പോള്‍ പള്ളിയില്‍ പ്രാര്‍ത്ഥിക്കുകയായിരുന്നു (ഹദീസ് മുസ്ലിം 486). 

രാത്രിയുടെ യാമങ്ങളില്‍ ചെയ്യുന്ന ആരാധനകളും പ്രാര്‍ത്ഥനകളും സ്വന്തം സഹധര്‍മിണിയെ പോലും അറിയിക്കാതെയായിരുന്നെന്ന് സാരം. പരിപാവന ഇസ്ലാം മതം മറ്റുള്ളവരെ ബോധ്യപ്പെടുത്താത്ത മാത്രയില്‍ സല്‍പ്രവര്‍ത്തനങ്ങള്‍ അധികരിപ്പിക്കാന്‍ പ്രോത്സാഹനം നല്‍കുന്നുണ്ട്. പ്രമുഖ സ്വഹാബി വര്യന്‍ സുബൈര്‍ ബ്‌നു അവ്വാം (റ) പറയുന്നു: നിങ്ങള്‍ക്ക് സല്‍ക്കര്‍മ്മങ്ങള്‍ മറ്റുള്ളവര്‍ കാണാതെ രഹസ്യമായി ചെയ്യാനാവുമെങ്കില്‍ അങ്ങനെ ചെയ്യുക .

ദാനധര്‍മ്മങ്ങളും നന്മയുടെ മാര്‍ഗത്തിലുള്ള ധനവിനിയോഗവുമാണ് പ്രധാനമായും രഹസ്യമാക്കി ചെയ്യേണ്ട സല്‍ക്കര്‍മ്മങ്ങള്‍. രഹസ്യമായി ദാനധര്‍മ്മം ചെയ്യുന്നവന് അല്ലാഹു സാമീപ്യം അനുവദിക്കുന്നതും അന്ത്യനാളില്‍ അര്‍ഷിന്റെ (ദൈവ സിംഹാസനം) തണല്‍ നല്‍കുന്നതുമാണ്. നബി (സ്വ) പറയുന്നു: അല്ലാഹുവിന്റെ തണലല്ലാതെ മറ്റൊരു തണലും ഇല്ലാത്ത ഖിയാമത്ത് നാളില്‍ അല്ലാഹു ഏഴു വിഭാഗം ആളുകള്‍ക്ക് തണല്‍ നല്‍കും. അതില്‍പ്പെട്ടതാണ് വലതുകൈ നല്‍കുന്നത് ഇടതുകൈ അറിയാത്ത വിധം രഹസ്യമായി ദാനധര്‍മ്മം ചെയ്യുന്നവന്‍ (ഹദീസ് ബുഖാരി, മുസ്ലിം). സച്ചരിതരായ മുന്‍ഗാമികള്‍ ഇത്തരത്തില്‍ ആരാരുമറിയാതെ ദാനധര്‍മ്മങ്ങള്‍ ചെയ്യുന്നതില്‍ ശ്രദ്ധ പുലര്‍ത്തിയിരുന്നു. അബ്ദുല്ലാ ബ്‌നു മുബാറകി (റ)നെ സന്ദര്‍ശിച്ച് ഒരു യുവാവ് ഹദീസുകള്‍ കേള്‍ക്കുകയും കാര്യങ്ങള്‍ പഠിക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു. ഒരു ദിവസം അബ്ദുല്ലാ (റ) വന്നപ്പോള്‍ അയാളെ കാണ്‍മാനില്ല. അയാളെക്കുറിച്ച് അന്വേഷിച്ചപ്പോള്‍ ആയിരം ദിര്‍ഹം കടം മടക്കി നല്‍കാനാവാത്തതിന്റെ പേരില്‍ തടഞ്ഞുവെക്കപ്പെട്ടിരിക്കുകയാണെന്നറിഞ്ഞു. ഉടനെ അബ്ദുല്ലാ ബ്‌നു മുബാറക് (റ) ആ മുതലാളിയുടെ അടുക്കലേക്ക് ചെന്ന് പണം പൂര്‍ണമായും നല്‍കുകയും ജീവിച്ചിരിക്കുന്ന കാലത്തോളം ഇക്കാര്യം ആരോടും പറയരുതെന്ന് സത്യം ചെയ്യിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു. അങ്ങനെ ആ യുവാവ് മോചിതനായി. അബ്ദുല്ലാ ബ്‌നു മുബാറക്  (റ) മരിച്ചശേഷമാണ് അദ്ദേഹം യുവാവിന്റെ കടം വീട്ടിയതെന്ന് ലോകം അറിയുന്നത് (കിതാബു സിയറു അഅ്‌ലാമുല്‍ നുബലാഅ് 8/378). 

അല്ലാഹുവിന്റെ തൃപ്തി കാംക്ഷിച്ചുക്കൊണ്ടുള്ള നിഷ്‌കളങ്കമായ പരസ്പര സ്‌നേഹം അല്ലാഹുവിന്റെ സ്‌നേഹത്തിനും കാരണമായിത്തീരും. നബി (സ്വ) പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്: രണ്ടാളുകള്‍ പരസ്പരം അല്ലാഹുവിന്റെ മാര്‍ഗത്തില്‍ ഇഷ്ടപ്പെട്ടുകഴിഞ്ഞാല്‍, അതില്‍ ആരാണോ തന്റെ കൂട്ടുകാരനോട് കൂടുതല്‍ സ്‌നേഹം കാട്ടുന്നത് അവനോട് അല്ലാഹുവും കൂടുതല്‍ സ്‌നേഹം കാട്ടും (ഹദീസ് മുഅ്ജമുല്‍ അൗസത്വ് 8279). 

അതായത് ഒരാള്‍ മറ്റൊരാളെ ഇഷ്ടപ്പെട്ടാല്‍ അയാളുടെ സാന്നിധ്യത്തിലും അസാന്നിധ്യത്തിലും അവന് ഗുണം മാത്രമേ കാംക്ഷിക്കാന്‍ പാടുള്ളൂവല്ലൊ. മറ്റൊരിക്കല്‍ നബി (സ്വ) പറയുകയുണ്ടായി: ഒരു സത്യവിശ്വാസി തന്റെ സഹോദരനായ സത്യവിശ്വാസിക്ക് വേണ്ടി ആറ് കാര്യങ്ങള്‍ ചെയ്തിരിക്കണം. അതിലൊന്ന് സഹോദരന്‍ സന്നിദ്ധതനായി ഉണ്ടെങ്കിലും ഇല്ലെങ്കിലും അവന് നല്ലത് മാത്രമേ ആഗ്രഹിക്കാനാവൂ എന്നതാണ് (ഹദീസ് തുര്‍മുദി 1938, നസാഈ 2737). 

അതായത് നല്ലത് പറഞ്ഞും ബുദ്ധിമുട്ടുകള്‍ നീക്കിയും പ്രതിരോധിച്ചും അവനെ സംരക്ഷിക്കണമെന്നാണ്. തന്റെ സഹോദരന്റെ അഭാവത്തില്‍ അവന്റെ അഭിമാനത്തിന് ക്ഷതമേല്‍ക്കാതെ പ്രതിരോധിക്കുന്നവന് അല്ലാഹു നരകത്തില്‍ നിന്നുള്ള മോചനം സാക്ഷാല്‍ക്കരിച്ചിരിക്കുമെന്നും നബി (സ്വ) പഠിപ്പിക്കുന്നു (ഹദീസ് ത്വബ് റാനി 443). 

ഈ വിശേഷഗുണങ്ങള്‍ സിദ്ധിച്ചവന്  അല്ലാഹുവില്‍ നിന്ന് മഹത്തായ പ്രതിഫലവും ജനങ്ങളില്‍ നിന്ന് നിസ്തുലമായ ബഹുമാനവും അര്‍ഹിക്കുന്നതായിരിക്കും. ഇബ്‌നു അബ്ബാസ് (റ) പറയുന്നു: ഞാനെത്ര കിണഞ്ഞു ശ്രമിച്ചാലും മൂന്നുകൂട്ടം ആളുകള്‍ക്ക് പ്രത്യുപകാരം ചെയ്യാന്‍ എന്നെക്കൊണ്ടാവുന്നില്ല. എന്റെ അഭാവത്തില്‍ എന്നെ മാനിക്കുന്നവനാണ് അവരില്‍ ഒരു കൂട്ടം (കിതാബു ബിദായ വന്നിഹായ 8/338).

ഒരാള്‍ മറ്റൊരാള്‍ക്ക് വേണ്ടി അയാളുടെ സാന്നിധ്യമില്ലായിരിക്കെ പ്രാര്‍ത്ഥിച്ചാല്‍ അതിന്റെ ഗുണം രണ്ടുപേര്‍ക്കും ലഭിക്കുന്നതായിരിക്കും. 'ഒരു വിശ്വാസി മറ്റൊരു വിശ്വാസിക്ക് വേണ്ടി അവന്റെ അഭാവത്തില്‍ നടത്തുന്ന പ്രാര്‍ത്ഥനക്ക് ഉത്തരം ലഭിക്കുന്നതാണ്. അവന്റെ തലഭാഗത്ത് അവന്റെ കാര്യം ഏല്‍പ്പിക്കപ്പെട്ട ഒരു മലക്കുണ്ടായിരിക്കും. അവന്‍ തന്റെ സഹോദരന്റെ നല്ലതിന് വേണ്ടി പ്രാര്‍ത്ഥിക്കുമ്പോഴെല്ലാം ആ മലക്ക് 'ആമീന്‍, അതുപോലെത്തത് നിനക്കുമുണ്ടാവട്ടെ' എന്ന് പറയും (ഹദീസ് ബുഖാരി, മുസ്ലിം). 

അസാന്നിധ്യത്തിലുള്ള പ്രാര്‍ത്ഥന കൂടുതല്‍ സ്‌നേഹാര്‍ദ്രത വളര്‍ത്തുന്നതോടൊപ്പം ഉത്തരം ലഭിക്കാന്‍ സാധ്യത കൂടുതലുള്ളതുമാണ്. അത്തരത്തില്‍ നബി (സ്വ) പ്രാര്‍ത്ഥിക്കുമായിരുന്നു. അബ്ദുല്ലാ ബ്‌നു അബ്ബാസി (റ)ന് വേണ്ടി അദ്ദേഹത്തിന്റെ അഭാവത്തില്‍ ഇങ്ങനെ പ്രാര്‍ത്ഥിച്ചു: അല്ലാഹുവേ, അദ്ദേഹത്തെ നീ നിന്റെ മതത്തിന്റെ പണ്ഡിതനാക്കണേ, അദ്ദേഹത്തിന് പരിശുദ്ധ ഖുര്‍ആനിന്റെ വ്യാഖ്യാനം പഠിപ്പിക്കണമേ (ഹദീസ് സുനനു ബൈഹഖി 16685). അങ്ങനെ അബ്ദുല്ലാ ബ്‌നു അബ്ബാസ് (റ) ലോകം കണ്ട ഏറ്റവും വിഖ്യാതനായ ഖുര്‍ആന്‍ പണ്ഡിതനായി.

സ്വഹാബികളും ഇപ്രകാരം മറ്റുള്ളവര്‍ക്ക് വേണ്ടി അവരുടെ അസാന്നിധ്യത്തില്‍ പ്രാര്‍ത്ഥിക്കുമായിരുന്നു. ഒരിക്കല്‍ അബൂദര്‍ദ്ദാഅ് (റ) രാത്രി നമസ്‌ക്കാരം കഴിഞ്ഞ ഉടനെ മറ്റുള്ളവര്‍ക്ക് പ്രായശ്ചിത്തം തേടി പ്രത്യേകം പ്രത്യേകം പ്രാര്‍ത്ഥിക്കുകയുണ്ടായി. അപ്പോള്‍ ഒരാള്‍ ചോദിച്ചു: താങ്കള്‍ സ്വന്തത്തിന് വേണ്ടി പ്രാര്‍ത്ഥിച്ചിരുന്നുവെങ്കില്‍!  അപ്പോള്‍ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു: ഒരു വിശ്വാസി മറ്റൊരു വിശ്വാസിക്ക് വേണ്ടി അയാളുടെ അഭാവത്തില്‍ പ്രാര്‍ത്ഥിച്ചാല്‍ മലക്കുകള്‍ ആമീന്‍ പറയും. മലക്കുകളുടെ ആ ആമീന്‍ പറച്ചില്‍ ഞാനും ആഗ്രഹിക്കുന്നു. അദ്ദേഹം തുടരുന്നു: എത്ര ഉറങ്ങുന്നവര്‍, അവര്‍ക്ക് പാപമോചനം നല്‍കപ്പെടുന്നു. എത്ര ഉണര്‍ന്നിരിക്കുന്നവര്‍, അവര്‍ക്ക് നന്ദി പ്രകടിപ്പിക്കപ്പെടുന്നു. അപ്പോള്‍ ചോദിക്കപ്പെട്ടു: അതെങ്ങനെയാ? അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു: ഒരാള്‍  രാത്രി നമസ്‌ക്കരിച്ച് തന്റെ സഹോദരന് വേണ്ടി പൊറുക്കലിനെ തേടി പ്രാര്‍ത്ഥിക്കുന്നു, അപ്പോള്‍ ആ ഉറങ്ങുന്നവന് പാപമോചനം നല്‍കപ്പെടുന്നു. ഉറങ്ങാതെ പ്രാര്‍ത്ഥിച്ചവന് അതിന്റെ നന്ദികള്‍ നല്‍കപ്പെടുന്നു.

സത്യവിശ്വാസികള്‍ക്ക് വേണ്ടി പ്രാര്‍ത്ഥിക്കാന്‍ വേണ്ടി അല്ലാഹു മലക്കുകളെ നിയോഗിച്ചിട്ടുണ്ടെന്ന് ഖുര്‍ആന്‍ വ്യക്തമാക്കുന്നു: ദൈവിക സിംഹാസനം വഹിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്നവരും അവര്‍ക്ക് ചുറ്റുമുള്ളവരുമായ മാലാഖമാര്‍ തങ്ങളുടെ നാഥന് സ്തുതികീര്‍ത്തനങ്ങളര്‍പ്പിക്കുകയും അല്ലാഹുവില്‍ വിശ്വസിക്കുകയും വിശ്വാസികള്‍ക്ക് പാപമോചനമര്‍ത്ഥിച്ച് കൊണ്ട് ഇങ്ങനെ പ്രാര്‍ത്ഥിക്കും ചെയ്യുന്നുണ്ട് :

'നാഥാ നിന്റെ അനുഗ്രഹവും വിജ്ഞാനവും സര്‍വ്വവസ്തുക്കള്‍ക്കും പ്രവിശാലമായിരിക്കുന്നു. അതുകൊണ്ട് പാപമോചനമര്‍ത്ഥിക്കുകയും നിന്റെ വഴി പിന്‍പറ്റുകയും ചെയ്യുന്നവര്‍ക്ക് നീ മാപ്പരുളുകയും നരകശിക്ഷയില്‍ നിന്ന് അവരെ സംരക്ഷിക്കുകയും ചെയ്യണമേ. നാഥാ അവരെയും അവരുടെ മാതാപിതാക്കള്‍, ഭാര്യാസന്തതികള്‍ എന്നിവരില്‍ സദ് വൃത്തരെയും ശാശ്വത നിവാസത്തിനുള്ള വാഗ്ദത്ത സ്വര്‍ഗങ്ങളില്‍ നീ പ്രവേശിപ്പിക്കണമേ. നിശ്ചയം നീ തന്നെയാണ് അജയ്യനും യുക്തിമാനും' (സൂറത്തു ഖാഫിര്‍ 7, 8)

1295ല്‍ നടന്ന വിയന്ന ചര്‍ച്ച് കൗണ്‍സിലോടെയാണ് ആസൂത്രിതമായ ഓറിയന്റല്‍ പ്രവര്‍ത്തനങ്ങള്‍ക്ക് തുടക്കം കുറിക്കപ്പെടുന്നത്. എങ്കിലും 15ാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ ആദ്യ ദശകങ്ങളിലാണ് ഓറിയന്റലിസ്റ്റുകളുടെ അക്കാദിമ നീക്കങ്ങള്‍ ശക്തിപ്പെട്ടുവരുന്നത്. 1700-1850 കാലഘട്ടങ്ങളില്‍ വിരചിതമായ ഓറിയന്റല്‍ ഗ്രന്ഥങ്ങളാണ് 'എന്‍സൈക്ലോപീഡിക് ഓറിയന്റലിസം' എന്നറിയപ്പെടുന്നത്. ഇക്കാലത്ത് പ്രസിദ്ധീകരിക്കപ്പെട്ട പ്രഥമവും സുപ്രധാനവുമായ ഒരു ഗ്രന്ഥമാണ് ബാതല്‍മി ഡി ഹെര്‍ബെലോട്ട് (1625-1695) രചിച്ച ബിബ്ലിയോതൈക്യൂ ഓറിയന്റല്‍ (അഥവാ പൗരസ്ത്യ പുസ്തകശാല)

ബാതല്‍മിയുടെ മരണാനന്തരം 1697ല്‍ പ്രസിദ്ധീകരിക്കപ്പെട്ട പ്രസ്തുത ഗ്രന്ഥത്തെക്കുറിച്ച് 'ഓറിയന്റലിസ്റ്റ് കൂടാരങ്ങളില്‍ സങ്കല്‍പങ്ങളും നാടകീയതയും എങ്ങനെയാണ് സമന്വയപ്പെടുന്നത് എന്നതിന്റെ ഏറ്റവും വലിയ ഉദാഹരണമാണെന്ന് പ്രസിദ്ധ ഗ്രന്ഥകാരന്‍ എഡ്വാര്‍ഡ് സൈദ് അഭിപ്രായപ്പെട്ടത്. യൂറോപ്പിന്റെ ചരിത്രത്തില്‍ എഴുതപ്പെട്ട ആദ്യ റഫറന്‍സ് ഗ്രന്ഥമെന്ന ഖ്യാതി നേടിയ പ്രസ്തുത പുസ്തകം ഓറിയന്റലിസ്റ്റുകളുടെ ഹദീസ് പഠനങ്ങളിലേക്ക് വിരല്‍ ചൂണ്ടുന്ന പ്രഥമ ഗ്രന്ഥം കൂടിയാണ്.

ഓറിയന്റിലിസ്റ്റുകളുടെ ഹദീസ് സമീപനങ്ങളെക്കുറിച്ചാലോചിക്കുമ്പോള്‍ ഇസ്‌ലാം, പ്രവാചകന്റെ ഹദീസ് എന്നിവയെക്കുറിച്ചുള്ള ഡി. ഹെര്‍ബലോട്ടിന്റെ രചനകള്‍ക്ക് നിര്‍ണ്ണായക പ്രാധാന്യമുണ്ട്. ഡി. ഹെര്‍ബലോട്ടിനെ സംബന്ധിച്ചടത്തോളം ചരിത്രം രണ്ട് വിധമാണ്. വിശുദ്ധവും അവിശുദ്ധവും. ജൂതരുടെയും ക്രിസ്തീയരുടെയും ചരിത്രം ആദ്യ ഗണത്തില്‍ പെടുത്തിയ അദ്ദേഹം മുസ്‌ലിം ചരിത്രത്തെ അവിശുദ്ധമെന്ന് മുദ്രകുത്തി. ഇസ്‌ലാമിനെ കുറിച്ചെഴുതിയ തന്റെ ലേഖനത്തില്‍ മുഹമ്മദന്‍ എന്ന് നാം വിളിക്കുന്ന 'മതവിരുദ്ധത' എന്നാണ് ഇസ്‌ലാമിനെ ഡി.ഹെര്‍ബലോട്ട് പരിചയപ്പെടുത്തുന്നത്.

'മുഹമ്മദ്' എന്ന ലേഖനത്തില്‍ മുഹമ്മദ് നബി(സ്വ)യുടെ വ്യത്യസ്ത നാമങ്ങളെ എണ്ണിപ്പറഞ്ഞ് ഡി.ഹെര്‍ബലോട്ട് എഴുതി: നാം 'മുഹമ്മദന്‍'  എന്ന് വിളിക്കുന്ന മതവിരുദ്ധതയുടെ രചയിതാവും പ്രയോക്താവുമായ പ്രശസ്തനായ മുഹമ്മദ് ഇതാണ്. ദൈവമല്ലെന്ന് ഊന്നിപ്പറയുമ്പോഴും ആര്യന്മാരും പോളീഷ്യന്‍സും മറ്റു മതവിരുദ്ധരും യേശുക്രിസ്തുവിന് ചാര്‍ത്തിക്കൊടുക്കുന്ന ചില സ്തുതിവാക്കുകളാണ് ഖുര്‍ആന്‍ വ്യാഖ്യാതാക്കളും മുഹമ്മദന്‍ നിയമ വിശാരദന്മാരും ഈ കള്ളപ്രവാചകന് ചാര്‍ത്തിക്കൊടുക്കുന്നത്.

ഇസ്‌ലാമിനെക്കുറിച്ച് അന്വേഷിക്കുമ്പോള്‍ പടിഞ്ഞാറിന് ലഭ്യമായ ഏറ്റവും 'ആധികാരിക' അവലംബമായ പ്രസ്തുത പഠനത്തില്‍ ഡി.ഹെര്‍ബലോട്ട് ഹദീസിനെ പരിചയപ്പെടുത്തിയത് ഇങ്ങനെയാണ്.

'ഒരു മതവിരുദ്ധമായ കഥ, അല്ലെങ്കില്‍ വിവരണമാണ് ഹദീസ് എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്നത്. തലമുറകളിലൂടെ വാമൊഴിയായി കൈമാറിവന്ന കള്ളപ്രവാചകന്റെ ചെയ്തികളും വിവരണങ്ങളുമാണ് 'റസൂലിന്റെ ഹദീസുകള്‍' (അഹാദീസു റസൂല്‍) എന്നറിയപ്പെടുന്നത്. പ്രധാനമായും ആറ് രചയിതാക്കളാണ് ഈ ആചാരത്തിന് പിന്നില്‍ പ്രവര്‍ത്തിച്ചിട്ടുള്ളത്. ഒന്ന്- മുഹമ്മദിന്റെ ഭാര്യയും അബൂബകറിന്റെ മകളുമായ ഉമ്മുല്‍ മുഅ്മിനീന്‍(വിശ്വാസികളുടെ ഉമ്മ) എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്ന ആയിശ. മുഹമ്മദിന്റെ സന്തത സഹചാരിയായിരുന്ന അബൂഹുറൈറ, മുഹമ്മദിന്റെ പ്രഥമ മാതുല പുത്രനായിരുന്ന ഇബ്‌നു അബ്ബാസ്, പിന്നെ ഇബ്‌നു ഉമറും. ജുബൈര്‍ ബിന്‍ അബ്ദില്ലയും അനസ് ബ്‌നു മാലികും.'

പ്രവാചകനുചരര്‍ക്ക് ഹദീസുകള്‍ മനഃപാഠമാക്കുന്ന ശീലമുണ്ടായിരുന്നുവെന്നും മറ്റുചിലര്‍ എഴുതിവെക്കാറുണ്ടായിരുന്നുവെന്നും വിവരിച്ച ശേഷം ഡി. ഹെര്‍ബലോട്ട് എഴുതി: ബുഖാരി, തുര്‍മുദി, നസാഇ, അബൂദാവൂദ്, മുസ്‌ലിം, ദാരിമി, മാറവാനി, ഇബ്‌നു മാജ, ബൈഹഖി, സുയൂത്വി എന്നിവരാണ് പ്രധാനപ്പെട്ട ഹദീസ് ക്രോഢീകരണം നടത്തിയത്. ഇവയില്‍ പ്രതിപാദിക്കപ്പെട്ട മിക്ക വിഷയങ്ങളും തല്‍മുദില്‍ നിന്ന് പകര്‍ത്തപ്പെട്ടതാണ്. മുഹമ്മദിന്റെ മതം സ്വീകരിച്ചവരില്‍ നിരവധി കൂടതല്‍ ജൂതന്മാരുണ്ടായിരുന്നുവെന്ന് ഇതില്‍ നിന്ന് വളരെ വ്യക്തമാണ്. 

പ്രസ്തുത കൃതിയുടെ 827 ാം പേജില്‍ 'സുന്നത്തി' നെ കുറിച്ച് ഡി.ഹെര്‍ബലോട്ട് വിവരിക്കുന്നത് കാണുക: സുന്ന അല്ലെങ്കില്‍ സുനന്‍ എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്ന കാര്യങ്ങളും ഹദീസുകളും കൂടി കലര്‍ത്തപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. യഥാര്‍ത്ഥത്തില്‍ അവലംബനീയമായ ചരിത്ര വ്യക്തതകളില്ലാത്ത സംഭവവിവരണങ്ങളാണ് ഹദീസുകള്‍. എന്നാല്‍, മുസ്‌ലിംകള്‍ക്ക് പ്രത്യേകമായ നിയമ-നിര്‍ദേശങ്ങള്‍ മുന്നോട്ട് വെക്കുന്ന ചില തീരുമാനങ്ങളാണ് സുനന്‍/ സുന്നത്ത് എന്നറിയപ്പെടുന്നത്. പക്ഷേ, ഇസ്‌ലാമിക പഠനങ്ങള്‍ ഇവ രണ്ടും ഒന്നാണെന്ന് വരുത്തിത്തീര്‍ക്കുന്ന ഹദീസുകള്‍ മാത്രം ഉള്‍ക്കൊള്ളിച്ച ചില ഗ്രന്ഥങ്ങള്‍ക്ക് സുന്നത്ത് എന്ന് നാമകരണം ചെയ്യപ്പെട്ടതായി കാണാവുന്നതാണ്. 

ചുരുക്കത്തില്‍ ഡി.ഹെര്‍ബലോട്ടിന്റെ പ്രവാചകനെ സംബന്ധിച്ച വിശകലനങ്ങള്‍ ധാര്‍മികവും ശാസ്ത്രീയവുമായ പരിമിതികളെ കാറ്റില്‍ പറത്തുന്നതും ഹദീസ് ഗ്രന്ഥങ്ങളിലെ പല വിജ്ഞാനങ്ങളും തല്‍മൂദില്‍ നിന്നും കോപ്പിയടിച്ചതാണെന്നും ഹദീസ്-സുനന്‍ എന്നീ ധാരണകള്‍ രണ്ടും വ്യത്യസ്തമാണെന്നും ഹദീസകളുടെ ചരിത്രം വിശ്വസനീയമല്ലെന്നും തുറന്നടിക്കുന്നു. 

 പ്രവാചകനെക്കുറിച്ചുള്ള വിവരണങ്ങള്‍ സങ്കല്‍പങ്ങളുടെയും അജ്ഞതയുടെയും ഫലമാണെന്ന് പറഞ്ഞ് തള്ളിക്കളയാം. പക്ഷേ, മുന്‍കാല പഠനങ്ങളൊന്നുമില്ലാതെ 1690 കാലഘട്ടത്തില്‍ ഹദീസ് പാരമ്പര്യത്തെയും ചരിത്രത്തെയും കുറിച്ച് ഇത്രയും സമ്പുഷ്ടമായി ഹെര്‍ബലോട്ടിന്റെ നിരീക്ഷണങ്ങള്‍ അതിന് മുമ്പും പടിഞ്ഞാറില്‍ ഹദീസ് പഠനങ്ങള്‍ നടന്നിട്ടുണ്ട് എന്ന് അതിശക്തമായ സംശയത്തിന് വിത്ത് പാകുന്നു. 

ഹെര്‍ബലോട്ടിന്റെ മുമ്പോ, അദ്ദേഹത്തിന് ശേഷം ഒരു നൂറ്റാണ്ട് കാലത്തോ നടന്ന ഹദീസ് പഠനങ്ങള്‍ തീര്‍ത്തും അജ്ഞാതമാണ്. പക്ഷേ, 1850 കള്‍ക്ക് ശേഷം തുടങ്ങി ഇത് വരെ നിലനില്‍ക്കുന്ന പടിഞ്ഞാറന്‍ ഹദീസ് നിരീക്ഷണങ്ങളത്രയും ഡി. ഹെര്‍ബലോട്ടിന്റെ അടിസ്ഥാന നിരീക്ഷണങ്ങളുടെ തുടര്‍ വിശദീകരണങ്ങളായിരുന്നുവെന്നത് വളരെ ശ്രദ്ധേയമാണ്.

ഓറിയന്റലിസ്റ്റുകളും അക്കാദമിക ഹദീസ് പഠനങ്ങളും

 19ാം നൂറ്റാണ്ടില്‍ നടന്ന മിക്ക ഓറിയന്റല്‍ പഠനങ്ങളും ഇസ്‌ലാമിനെ സമീപിച്ചത് ഒരു മതമെന്നതിലുപരി അതിന്റെ അനുയായികള്‍ക്കിടയില്‍ സാമൂഹിക സ്വത്വബോധം രൂപപ്പെടുത്താവുന്ന ഒരു ആശയസമാഹാരമായിട്ടായിരുന്നു. തദടിസ്ഥാനത്തില്‍ ഇക്കാലത്ത് നടന്ന പല അക്കാദമിക ഗവേഷണങ്ങളും പ്രധാനമായും ശ്രദ്ധകേന്ദ്രീകരിച്ചത് മുഹമ്മദ് നബിയുടെ ജീവചരിത്രത്തിലും (സീറ) മുസ്‌ലിം നിയമങ്ങളിലും മുസ്‌ലിം യുദ്ധ-സാഹിത്യങ്ങളി(മഗാസി)ലുമായിരുന്നു. ഇക്കാലത്തെ പ്രമുഖ ഓറിയന്റലിസ്റ്റുകളായിരുന്ന വില്യം മൂര്‍  ( ഠവല ഹശളല ീള ങൗവമാാമറ, 1856), അലായ്‌സ് സ്‌പ്രെണ്ടര്‍ (ഠവല ഹശളല ീള ങൗവമാാമറ ളൃീാ ീൃശഴശിമഹ ീൌൃരല, 1856), വെല്‍ഹോസണ്‍ (ങൗവമാാലറ ശി ങമറശിമ, 1882), ഗ്രിം (ങൗവമാാലറ, 1892), മാര്‍ഗിലോത് (ങീവമാാലറ മിറ വേല ഞശലെ ീള കഹെമാ, 1905) സ്ലാഷര്‍ (ഘല ജൃീയഹലാല റല ങീവമാാലറ, 1929)  മോണ്ട്‌ഗോമറി വാട്ട് (ങീവമാാലറ മ േങലരരമ, 1953 & ങൗവമാാലറ മ േങമറശിമ, 1956) തുടങ്ങി മിക്കവരും പ്രവാചക ജീവിതത്തെ കുറിച്ച് അതിശക്തമായ രചനകള്‍ നടത്തിയവരാണ്.

എന്നാല്‍, ദൗര്‍ഭാഗ്യകരമെന്ന് പറയട്ടെ, മേല്‍ പ്രതിപാദിക്കപ്പെട്ട മുഴുവന്‍ ഗ്രന്ഥങ്ങളും മുഹമ്മദ് നബിയെ ദിവ്യദൗത്യമേല്‍പ്പിക്കപ്പെട്ട ഒരു പ്രവാചകന്‍ എന്നതിനുപകരം ഇസ്‌ലാമിക സമൂഹത്തെ രൂപപ്പെടുത്തിയ ഒരു രാഷ്ട്രീയ വിചക്ഷണനായാണ് പരിചയപ്പെടുത്തുന്നത്. തല്‍ശ്രമങ്ങളുടെ ഭാഗമായി മുഹമ്മദ് നബി മുന്നോട്ട് വെച്ച ആശയ സംഹിതയെ 'ഇസ്‌ലാം' എന്നതിനുപകരം 'മുഹമ്മദിനിസം' എന്ന് നാമകരണം ചെയ്തു. മാത്രമല്ല, നൂറ്റാണ്ടുകള്‍ അതിജയിച്ച് തലമുറകളെ ക്രിയാത്മകമായി ഇളക്കി മറിച്ച മുഹമ്മദിനിസത്തിന്റെ ശക്തിയും സ്വാധീനവും ഹദീസുകളായിരുന്നുവെന്നും ഈ ഗ്രന്ഥങ്ങള്‍ ഊന്നിപ്പറഞ്ഞു. ഇസ്‌ലാമിന്റെ ഉല്‍ഭവം, വ്യാപനം, ചരിത്രം, വര്‍ത്തമാനം എന്നിവയെ വിശകലനം ചെയ്യാനും മുഹമ്മദ് നബിയുടെ ജീവിതത്തെ വിമര്‍ശനാത്മകമായി വിവരിക്കാന്‍ പോലും ഹദീസ് പഠനങ്ങള്‍ അത്യന്താപേക്ഷിതമായി ഗണിക്കപ്പെട്ടതോടെ 1856-1950 കാലഘട്ടത്തില്‍ ഓറിയന്റലിസ്റ്റുകള്‍ക്കിടയില്‍ ഹദീസ് പഠനങ്ങളുടെ പ്രസക്തി വര്‍ദ്ധിച്ചു.

ജര്‍മ്മന്‍ വംശജനായിരുന്ന ഓസ്‌ട്രേലിയക്കാരന്‍ അലോയ്‌സ് സ്‌പ്രെങ്ങര്‍ ആയിരുന്ന ആദ്യമായി ഹദീസിനെ അക്കാദമിക ഗവേഷണങ്ങള്‍ക്ക് വേണ്ടി തെരെഞ്ഞെടുത്തത്. ഇന്ത്യയിലെ ഈസ്റ്റ് ഇന്ത്യാ കമ്പനിയില്‍ ഓഫീസറായിരുന്ന സ്‌പ്രെങ്ങര്‍ പ്രവാചകന്റെ ജീവചരിത്ര പഠനങ്ങള്‍ക്കിടയിലാണ് ഹദീസുകളുടെ ചരിത്രപരമായ വിശ്വാസ്യതയില്‍ അദ്ദേഹത്തിന് കൗതുകം തോന്നുന്നത്. പിന്നീട്, ഗോള്‍ഡ് സീഹര്‍ തന്നെ ഉദ്ധരിച്ചത് പോലെ, അദ്ദേഹത്തിന്റെ പല ഗ്രന്ഥങ്ങളും ഹദീസ് പാരമ്പര്യത്തിന് അക്കാദമികമായ വന്‍  വെല്ലുവിളികള്‍ ഉയര്‍ത്തി. ഹദീസ് ഗ്രന്ഥങ്ങള്‍ക്ക് പുറമെ ഹിജ്‌റ 5 ാം നൂറ്റാണ്ടിന് ശേഷം വിരചിതമായ മുഴുവന്‍ ഇസ്‌ലാമിക കൃതികളും അവയുടെ ഗ്രന്ഥകര്‍ത്താക്കള്‍ക്ക് ശേഷം ചെറുതല്ലാത്ത മാറ്റത്തിരുത്തലുകള്‍ക്ക് വിധേയമായിട്ടുണ്ടെന്നും തദ്ഫലമായി അവയൊന്നും അവലംബയോഗ്യമല്ലെന്നും അദ്ദേഹം വിധിയെഴുതി. 

ഇക്കാലത്ത് പ്രധാന ഓറിയന്റല്‍ ചിന്തകാരനായിരുന്നു വില്യം മൂര്‍ (1819-1905), റെയ്ന്‍ഹാര്‍ട്ട് ഡോസി (1820-1883) സ്‌നോഷ് ഹര്‍ഗ്രോഞ്ച് (1858-1940), ആര്‍തര്‍ ജോണ്‍ ആര്‍ബെറി (1905-1969) ഹാമില്‍ട്ടന്‍ ഗിബ് (1895-1971) തുടങ്ങിയവര്‍ ഹദീസുകളെ വിശകലനം ചെയ്തത് അവയുടെ ആധികാരകതയെ സംബന്ധിച്ച് തീവ്രമായ വിമര്‍ശനങ്ങള്‍ അഴിച്ചുവിട്ടു. 

ഹദീസുകളെ ചരിത്രപരമായ വിമര്‍ശനങ്ങള്‍ക്ക് വിധേയമാക്കിയ പ്രഥമ ഓറിയന്റിലിസ്റ്റായിരുന്നു ഇഗനാസ് ഗോള്‍ഡ് സീഹര്‍ (1850-1921). അല്‍ മുഅ്ജമുല്‍  മുഫഹ്‌റസിലില്‍ ഹദീസുന്നബവി എന്ന സമാഹാരത്തിന്റെ രചനക്ക് നേതൃത്വം നല്‍കിയ ആറെന്റ് ജാന്‍ വിന്‍സിക്ക് (1851-1939), ഇസ്‌നാദുകളെക്കുറിച്ചുള്ള പഠനങ്ങള്‍ ഓറിയന്റല്‍ ലോകത്തിന് പരിചയപ്പെടുത്തിയ ഷാച്റ്റ് (1902-1969) തുടങ്ങിയവര്‍ ഹദീസ് പഠനങ്ങളെ അക്കാദിമകമായി ഉയര്‍ത്തിക്കൊണ്ടു വരുന്നതില്‍ നിര്‍ണായ പങ്ക് വഹിച്ച ഓറിയന്റലിസ്റ്റുകളാണ്.

പ്രാക്തനമായ പൗരസ്ത്യ നാഗരികതയെക്കുറിച്ചുള്ള ആഴമേറിയ പഠനങ്ങള്‍, പടിഞ്ഞാറന്‍ പുസ്തകശാലകളിലുള്ള ഇസ്‌ലാമിക കൈയ്യെഴുത്തു ഗ്രന്ഥങ്ങളുടെ സമാഹരണ ശ്രമങ്ങള്‍, കാറ്റ്‌ലോഗ് രചനകള്‍, നിരവധി ഇസ്‌ലാമിക-പൗരസ്ത്യ ക്ലാസിക് ഗ്രന്ഥങ്ങളുടെ പ്രസിദ്ധീകരണങ്ങള്‍ തുടങ്ങി ഒട്ടനേകം മികച്ച സംഭാവനകള്‍ ഓറിയന്റിലിസ്റ്റുകളുടെ അക്കാദമിക ശ്രമങ്ങളുടെ ഭാഗമായി ഇസ്‌ലാമിക ലോകത്തിന് ലഭിച്ചുവെന്നത് വളരെയധികം പ്രശംസനീയമായ സത്യമാണ്.

പ്രധാനമായും ഓറിയന്റലിസ്റ്റ് പഠനങ്ങളുടെ ലക്ഷ്യങ്ങള്‍ മതം, വാണിജ്യം, ശാസ്ത്രം, രാഷ്ട്രീയം എന്നിങ്ങനെ ബന്ധപ്പെട്ടു കിടക്കുന്നു. പക്ഷെ, മതപരമായ പഠനങ്ങള്‍ക്കും മിഷനറി പ്രവര്‍ത്തനങ്ങള്‍ക്കും ഊന്നല്‍ നല്‍കപ്പെട്ട ഓറിയന്റലിസ്റ്റ് നീക്കങ്ങളുടെ ആദ്യകാലങ്ങളില്‍ ഹദീസ് പഠനങ്ങള്‍ക്ക് ലഭ്യമാകാതിരുന്ന പ്രാധാന്യവും പ്രസക്തിയും പിന്‍കാലത്ത് കടന്നുവന്ന ചൂഷണാത്മകമായ രാഷ്ട്രീയ-വാണിജ്യ നീക്കങ്ങള്‍ക്കിടയില്‍ എന്ത് കൊണ്ട് അധികരിച്ചുവന്നുവെന്നതാണ് നമ്മില്‍ ഏറ്റവും കൗതുകമുണര്‍ത്തുന്നത്.

മതപരമായിരുന്നു ഓറിയന്റലിസ്റ്റുകളുടെ ഹദീസ് പഠനങ്ങള്‍ക്ക് പിന്നിലെ മുഖ്യഅജണ്ടയെന്നത് തള്ളിക്കളയാനാവില്ല. ക്രിസ്ത്യന്‍-ജൂതമതങ്ങള്‍ക്കിടയില്‍ ഇസ്‌ലാമിനെ ഇകഴ്ത്തിക്കാട്ടാനുള്ള തീവ്രശ്രമങ്ങളുടെ ഭാഗമായി മുസ്‌ലിംകളുടെ വിശുദ്ധ ഗ്രന്ഥങ്ങളില്‍ സംശയം ജനിപ്പിക്കാന്‍ ആ കാലത്തെ ഓറിയന്റലിസ്റ്റുകള്‍ നടത്തിയ നീക്കങ്ങളത്രയും നിഷ്ഫലമായതോടെ ഇസ്‌ലാമിക തത്വാധിഷ്ഠിത ചര്‍ച്ചകളുടെ  അടിവേരറുക്കാനുള്ള തുടര്‍ശ്രമങ്ങളായിരുന്നു വിശുദ്ധ ഗ്രന്ഥങ്ങളുടെ ആധികാരികതയെ ചോദ്യം ചെയ്യുന്നതില്‍ കലാശിച്ചത്. ഇസ്‌ലാമിന്റെ അതിശീഘ്രമായ വ്യാപനത്തില്‍ ഹദീസുകള്‍ക്കുണ്ടായിരുന്ന നിര്‍ണായക പങ്ക്, ചോദ്യം ചെയ്യപ്പെടാതെ നൂറ്റാണ്ടുകളോളം നിലനിന്നിരുന്നുപോന്ന ഹദീസ് പാരമ്പര്യം, പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടില്‍ ഇസ്‌ലാമിക ലോകത്ത് അരങ്ങേറിയ വിവിധ നവോത്ഥാന മുന്നേറ്റങ്ങളില്‍ ഹദീസുകള്‍ ചെലുത്തിയ നിര്‍ണായക സ്വാധീനങ്ങള്‍ എന്നിവയാണ് പ്രധാനമായും ഓറിയന്റലിസ്റ്റുകളെ ആഴമേറിയ ഹദീസ് ഗവേഷണങ്ങള്‍ക്ക് പ്രേരിപ്പിച്ച പ്രധാന ഘടകങ്ങള്‍.

ഖുര്‍ആനും ഹദീസുകളുമാണല്ലോ ഇസ്‌ലാമില്‍ ആധികാരികമായി അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടുപ്പോരുന്ന അവലംബങ്ങള്‍. ഇക്കാരണത്താല്‍ തന്നെ ഇസ്‌ലാമിക വൈജ്ഞാനിക മുന്നേറ്റങ്ങള്‍  പ്രധാനമായും കേന്ദ്രീകരിക്കപ്പെട്ടത് ഖുര്‍ആന്‍-ഹദീസ് പഠനങ്ങളിലായിരുന്നു. ഹദീസ് പഠനങ്ങള്‍ക്ക് വേണ്ടി ലോകത്തിന്റെ വിവിധ ഭാഗങ്ങളിലുള്ള പണ്ഡിതന്മാരെ തേടിയുള്ള യാത്രകള്‍ ഇസ്‌ലാമിക ചരിത്രത്തില്‍ സുവ്യക്തമാണ്. ചുരുക്കത്തില്‍ ഹദീസ് ഗവേഷണപഠനങ്ങള്‍ ഇന്നും മുസ്‌ലിംകള്‍ക്കിടയില്‍ സുപ്രധാനമായി ഗണിക്കപ്പെടുന്നുണ്ട്. 18ാം നൂറ്റാണ്ടിലും തുടര്‍ന്നും മുസ്‌ലിം ലോകത്ത് പിറവിയെടുത്ത പല നവോത്ഥാന പ്രസ്ഥാനങ്ങളും പിറവിയെടുത്തത് ഹദീസുകളെ കേന്ദ്രീകരിച്ചായിരുന്നു.

ഓറിയന്റലിസ്റ്റ് ചിന്തകനായ ജോണ്‍ ഓബര്‍ട്ട് വോള്‍ ഹദീസ് കേന്ദ്രീകൃതമായി ഉത്തരാഫ്രിക്കയിലും മധ്യ-പൗരസ്തദേശത്തും ഇന്ത്യയിലും ഉയര്‍ന്ന് വന്ന പ്രസ്ഥാനങ്ങളെ ആഴത്തില്‍ വിശകലനം ചെയ്യുന്നുണ്ട്. അദ്ദേഹത്തെ സംബന്ധിച്ചടത്തോളം ഇവയില്‍ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട ഒന്നാണ് ഇന്ത്യയില്‍ ശാഹ് വലിയുല്ലാഹി തുടങ്ങി വെച്ച പ്രാസ്ഥാനിക നീക്കങ്ങള്‍. ദഹ്‌ലവിയുടെ ഹദീസ് പഠനങ്ങള്‍ തന്റെ പുത്രന്റെ ശിഷ്യനായിരുന്ന അഹമ്മദ് ബറേല്‍വി (1776-1831)യിലൂടെ രാഷ്ട്രീയ മാനം കൈവരിക്കുകയും 1821ല്‍ ഇംഗ്ലീഷുകാര്‍ക്കെതിരെയുള്ള വിശുദ്ധയുദ്ധത്തില്‍ (ജിഹാദ്) കലാശിക്കുകയും ചെയ്തുവെന്ന് വോള്‍ അഭിപ്രായപ്പെടുന്നു. ഈജിപ്തിലും സുഡാനിലും പിന്‍കാലത്ത് രൂപപ്പെട്ട ചില പ്രസ്ഥാനങ്ങള്‍ക്ക് നേതൃത്വം നല്‍കിയ മുര്‍തളാ സബീദി ദഹ്‌ലവിയുടെ ശിഷ്യനായിരുന്നു. തെക്കു കിഴക്കന്‍ ഏഷ്യയിലെ മുസ്‌ലിം അധിനിവേശ വിരുദ്ധ പ്രസ്ഥാനങ്ങളും ദഹ്‌ലവിയുടെ ആശയങ്ങളില്‍ നിന്ന് പ്രചോദനമുള്‍ക്കൊണ്ടിരുന്നുവെന്നും  വോള്‍ ചൂണ്ടിക്കാട്ടുന്നു. ചുരുക്കത്തില്‍ യൂറോപ്യന്‍ ശക്തികളുടെ അധിനിവേശ ശ്രമങ്ങള്‍ക്ക് കടിഞ്ഞാണിടുന്നതില്‍ ഹദീസ് കേന്ദ്രീകൃത പ്രസ്ഥാനങ്ങള്‍ വലിയ പങ്കുവഹിക്കുകയും ഈ യാഥാര്‍ത്ഥ്യം ഓറിയന്റലിസ്റ്റുകളെ ഹദീസുകളെക്കുറിച്ചുള്ള ആഴത്തിലുള്ള ഗവേഷണത്തിലേക്ക് നയിക്കുകയും ചെയ്തു. 

പ്രവാചകനെക്കുറിച്ചും ഹദീസുകളെക്കുറിച്ചും നിരവധി ഗ്രന്ഥരചന നടത്തിയ പ്രമുഖ ഓറിയന്റലിസ്റ്റ് ആല്‍ഫ്രഡ് ഗില്ലോം (1888-1962), 1924ല്‍ പ്രസിദ്ധീകരിക്കപ്പെട്ട തന്റെ 'ഇസ്‌ലാമിക പാരമ്പര്യം; ഹദീസ് സാഹിത്യ പഠനങ്ങള്‍ക്കൊരു മുഖവുര' എന്ന ഗ്രന്ഥത്തിന്റെ ആമുഖത്തില്‍ എഴുതി: യുദ്ധത്തിനിടയി്ല്‍ (ഒന്നാം ലോക മഹായുദ്ധം) അറബ് ഭാഗത്തായിരുന്നു ഞാന്‍ നിശ്ചയിക്കപ്പെട്ടത്. ഈ സമയത്താണ് എനിക്ക് ഹദീസുകളുടെ പ്രാധാന്യം ശരിക്കും ഗ്രഹിക്കാന്‍ കഴിഞ്ഞത്. വിശ്വാസം, അധികാരം, പോരാട്ടം, തീവ്രവാദം, ആത്മീയത, സൂഫിസം, സ്വതന്ത്ര്യം, സാഹിത്യം തുടങ്ങി മുസ്‌ലിം ജീവിതത്തിന്റെ സകലമാന മേഖലകളും ഹദീസുകളാല്‍ പ്രോചോദിതമാണ്.

ഗോള്‍ഡ് സീഹര്‍ക്ക് ശേഷം ഏറ്റവും പ്രമുഖനായ ഓറിയന്റലിസ്റ്റായി ഗണിക്കപ്പെടുന്ന ഹോളണ്ടുകാരനായ ആറെന്റ് വെന്‍സില്‍ക് (1882-1932) 'തന്റെ ഇസ്‌ലാമിക പഠനത്തില്‍ പാരമ്പര്യത്തിന്റെ പ്രാധാന്യം' എന്ന ഗ്രന്ഥത്തില്‍ ഹദീസുകളെക്കുറിച്ച് എഴുതിയത് ഇങ്ങനെ: ' ഹദീസുകള്‍, ഇന്നും മുസ്‌ലിം ചിന്താധാരയുടെ അടിത്തറയും  ആയുധവുമാണ്.  ഹദീസ് എന്നാല്‍ കേവലം പ്രവാചക പ്രവര്‍ത്തനങ്ങളുടെ വിവരണങ്ങളല്ല. മറിച്ച്, ഒരു ചരിത്ര വിവരണമെന്നതിലുപരി മുസ്‌ലിം ജീവിതത്തിന്റെ മൊത്തം സമാഹാരമാണ്. ആരാധനാ കര്‍മ്മങ്ങള്‍, സിവില്‍ നിയമങ്ങള്‍, ശിക്ഷാ നിയമങ്ങള്‍, നിയമവ്യവസ്ഥിതി, ഇതര നിയമ നിര്‍ദ്ദേശങ്ങള്‍ തുടങ്ങി ഇസ്‌ലാമിക ജീവിത വ്യവസ്ഥിതി നിര്‍ണ്ണയിക്കപ്പെട്ടത് തീര്‍ത്തും ഹദീസുകള്‍ അടിസ്ഥാനപ്പെടുത്തിയാണ്.'

പ്രമുഖ ഓറിയന്റലിസ്റ്റ്  ചിന്തകനായ ടസ്‌നോഷ് ഹര്‍ക്രാഞ്ചെ, എഴുതി: എന്നെ ഏറ്റവും ആകര്‍ഷിച്ച കാര്യം മക്കയിലും മദീനയിലും ഉത്തരേഷ്യയിലും ജാവയിലും തുടങ്ങി ലോകത്തിന്റെ വിവിധഭാഗങ്ങളില്‍ നിലകൊള്ളുന്ന മുസ്‌ലിംകള്‍ക്കിടയില്‍ വിശ്വാസ-സാംസ്‌കാരിക-മാനസിക ഏകത്വമാണ്. ഹദീസുകളുടെ സ്വാധീനമാണ്  ഈയൊരു ആശ്ചര്യകരമായ ഏകത്വത്തിന്റെ അടിസ്ഥാന ഘടകം.

ഹെവാര്‍ഡ് എം. ഫെഡറസ്പിയന്‍ തന്റെ ഡോക്ടറേറ്റ് ഗവേഷണത്തില്‍ ഇസ്‌ലാമിക ചരിത്രത്തെ മൂന്നായി തരം തിരിച്ചു; 1. പ്രവാചകന്‍ വിശ്വാസകാര്യങ്ങളെക്കുറിച്ച് ഊന്നിപ്പറഞ്ഞ മക്കാ കാലഘട്ടം 2. മുഹമ്മദ് നബി(സ്വ) ഒരു ഇസ്‌ലാമിക സമൂഹത്തെയും തുടര്‍ന്ന് രാഷ്ട്രത്തെയും കെട്ടിപ്പടുത്ത മദീനാ കാലഘട്ടം. 3. പ്രവാചകന് ശേഷമുള്ള കാലഘട്ടം. ഇക്കാലത്ത് ഇസ്‌ലാം ഉത്തരാഫ്രിക്കയിലും പടിഞ്ഞാറിലേക്കും ദക്ഷിണേഷ്യയിലും പടര്‍ന്നു പന്തലിച്ചു. സമൂഹത്തില്‍ ഈയിടെ ഉയര്‍ന്നു വന്ന പ്രശ്‌നങ്ങള്‍ക്ക് ഖുര്‍ആന്‍ പരിഹാരമാകാതെ വന്നപ്പോഴാണ് ഹദീസുകളുടെ പ്രാധാന്യം ഗണ്യമായി വര്‍ധിച്ചത്.

ചുരുക്കത്തില്‍, ഇസ്‌ലാമിക സാമൂഹിക-സാംസ്‌കാരിക-രാഷ്ട്രീയ വ്യവസ്ഥകളുടെ അടിസ്ഥാനം രൂപപ്പെടുത്തപ്പെടുന്നത് ഹദീസുകളുടെ പിന്‍ബലത്തിലാണ്. മുസ്‌ലിം ചരിത്രത്തെ വിശദമായി മനസ്സിലാക്കാനും ഇസ്‌ലാമിക തത്വശാസ്ത്രത്തെ വിമര്‍ശനാത്മകമായിട്ടാണെങ്കില്‍ പോലും വിശകലനം ചെയ്യാനും ഹദീസ് പഠനങ്ങള്‍ വളരെ അത്യന്താപേക്ഷിതമാണ്. വിശ്വാസ കാര്യങ്ങളിലും ഭൗതിക കാര്യങ്ങളിലും ഇസ്‌ലാമിക സ്വത്വത്തെ ഏകീകരിക്കുന്നതില്‍ ഹദീസ് പഠനത്തോളം പങ്ക് വഹിച്ച മറ്റൊന്നില്ല. ഓറിയന്റലിസ്റ്റുകളെ സംബന്ധിച്ചടത്തോളം വിമര്‍ശനാത്മകമായി ഇസ്‌ലാമിനെ നേരിടാനും തല്ലിത്തകര്‍ക്കാനും ഹദീസുകളുടെ പഠനം വളരെ അനിവാര്യമായിരുന്നു. തീവ്രമതകീയ ലക്ഷ്യങ്ങളില്‍ നിന്ന് മാറി വാണിജ്യ-രാഷ്ട്രീയ ലക്ഷ്യങ്ങളിലേക്കുള്ള ഓറിയന്റലിസ്റ്റുകളുടെ  പരിവര്‍ത്തനത്തിന് പിന്നാലെ ഹദീസ് പഠനങ്ങളുടെ പ്രസക്തി വര്‍ദ്ധിക്കാനുണ്ടായ പ്രധാന കാരണങ്ങള്‍ രണ്ടെണ്ണമാണ്. ഹദീസുകളുടെ ചരിത്രപരമായ മൂല്യമാണ് ഒന്നാമത്തേത്. അനിവാര്യമായ സംസ്‌കാരിക മാറ്റങ്ങള്‍ക്കെതിരെ അതിശക്തമായ പ്രതിരോധം തീര്‍ത്ത് ഇസ്‌ലാമിക സംസ്‌കൃതിയെയും സാമൂഹികമായ ഏകത്വ മനോഭാവത്തെയും സ്വത്വബോധത്തെയും കാലാതീതമായി സംരക്ഷിച്ചു നിര്‍ത്തിയ ഒരേയൊരു ഘടകം ഹദീസുകളായിരുന്നു. 18,19 നൂറ്റാണ്ടുകളിലുണ്ടായിരുന്ന പ്രത്യേക സാഹചര്യങ്ങളായിരുന്നു രണ്ടാമത്തെ ഘടകം. കിഴക്കും പടിഞ്ഞാറും നേര്‍ക്കുനേര്‍ മത, രാഷ്ട്രീയ സാംസ്‌കാരിക സംഘട്ടനങ്ങളിലേര്‍പ്പെട്ട ഈ കാലത്താണ് തീവ്ര മിലിറ്റന്റ് മൗലികവാദം, നവോത്ഥാനം തുടങ്ങി വിവിധ ദിശകളിലേക്ക് മുസ്‌ലിം ലോകം ചേക്കേറുന്നതും ചേര്‍ക്കപ്പെടുന്നതും. യഥാര്‍ത്ഥത്തില്‍ തീവ്ര മൗലികവാദ മതത്തിനും, സൈനിക പോരാട്ടങ്ങള്‍ക്കും നവോത്ഥാന നീക്കങ്ങള്‍ക്കും വെള്ളവും വളവും നല്‍കിയത് ഹദീസുകളായിരുന്നു. മാത്രമല്ല, ഇസ്‌ലാമിക ലോകത്തെ കീഴടക്കാനുള്ള പാശ്ചാത്യ ശ്രമങ്ങള്‍ക്ക് മുന്നില്‍ തടസ്സം സൃഷ്ടിച്ച സകലമാന ആശയാദര്‍ശങ്ങളുടെയും അടിസ്ഥാനം ഹദീസുകളില്‍ നിന്നായിരുന്നു രൂപപ്പെട്ടത് എന്നും ഓറിയന്റലിസ്റ്റുകള്‍ വിധിയെഴുതി. തത്ഫലമായി ഇസ്‌ലാമിന്റെ സ്വാധീനവും പ്രചോദനവും ക്ഷയിപ്പിക്കാനുള്ള പടിഞ്ഞാറിന്റെ തീവ്ര ശ്രമങ്ങളുടെ ഭാഗമായിരുന്നു മുഴുവന്‍ ഓറിയന്റലിസ്റ്റ് ഹദീസ് പഠനങ്ങളുടെ അണിയറ ലക്ഷ്യങ്ങള്‍.

വിവ: ഇര്‍ശാദ് പുല്‍പ്പറ്റ